Ինչպես տեսա Լևոն Տեր-Պետրոսյանին

Մեր հաջորդ հանդիպումը Բիրգիտի հետ էր։ Բիրգիտը մի շատ համակրելի կին էր, գրող, ով նաև տնօրենն էր այն մշակութային կենտրոնի, որտեղ պետք է ընթերցում ունենայինք։ Մինորիտնը Մարիահիլֆ տաճարով գործող վանական համալիր էր, որ 13-րդ դարում հիմնադրել էին ֆրանցիսկյանները։ Վանքն աշխատում էր նաև որպես մշակութային կենտրոն, ուր տեղի են ունենում ցուցահանդեսներ, գրական ընթերցումներ, դասական երաժշտության համերգներ և այլն։ Բիրգիտը նախ ցույց տվեց մեզ դահլիճը, որտեղ պիտի ընթերցումը լիներ, ապա տարավ մեկ այլ սենյակ ու առաջարկեց՝ սուրճ, թեյ, ջուր։ Մենք նախընտրեցինք սուրճը, իսկ Լուիսն ու Բիրգիտը՝ ջուրը։ Սուրճ պատրաստելու պրոցեսն այնքան երկար տևեց, որ ես ու Հաբոն սկսեցինք ամաչել, որ սուրճ ենք ուզել։ Այդ ընթացքում Բիրգտը, մեզնից ներողություն խնդրելով և ասելով, որ դա կապ չունի մեր ընթերցման հետ, գերմաներեն խոսում էր Լուիսի հետ։ Բայց հանկարծ ես սկսեցի հասկանալ գերմաներեն խոսքը։  Նրանք խոսում են Հերբերտից, նրա տարօրինակություններից են բողոքում և այլն։ Չգիտեմ՝ դիխլաֆո՞սն էր այդպես արթնացրել լեզվական ընդունակություններս, թե՞ ուրիշ բան էր կատարվում, երբեմն ամբողջական նախադասություններ էի հասկանում, ու դրանց միջոցով՝ նաև չհասկացածս էր հասկանալի դառնում։ Աղջիկները բամբասում էին։

Հայկական ռադիոն և հայոց ցեղասպանությունը

Իվանա Օզեցկի «Ստվերներ ինտերյերում» շարքից

Իվանան Ասուզայի հարևանն էր, կողքի սենյակում էր ապրում, մեզ հրավիրեց իր գործերը նայելու։ Գնացինք։ Ստվերներ էր նկարում՝ իրերի ստվերները՝ ֆոտոխցիկով և յուղաներկով։ Վիդեո-արտեր ուներ՝ ձանձրույթի թեմայով, նաև՝ տոտալ վերահսկողության և Մեծ Եղբոր։ Իվանայի գործերը մեզ շատ հոգեհարազատ էին ու հասկանալի, ինչպես նաև՝ Իվանայի արտահայտած մտքերը։ Այդտեղ, ավստրիական Գրաց քաղաքում, Իվանայի աշխատանքները նայելիս ես ինձ վերջապես ամենայն մանրամասնությամբ հասու դարձավ հետխորհրդային ու պոստկոլոնիալ բառերի իմաստը, որոնցով սիրում են մտավոր աճպարարություններ անել հայ տեսաբանները։ Մենք իրար հասկանում էինք նախադասության կեսից։ Ոչ Լուիսի, ոչ Ասուզայի հետ նման փոխըմբռնում հնարավոր չէր։ 

Տարբեր կոշիկներով աղջիկը

Ասուզայի ծնունդին հրավիրված էին  մարդիկ, որոնք Գրացում էին այս կամ այն արտիստական ծրագրով։ Նրանք բոլորն ինչ-որ բանով իրար նման էին, ինչպես իրար նման են բոլոր գրանտակերներն ու միջազգային ծրագրերից օգտվողները։ Նրանցից մի քանիսին Լուիսն արդեն հասցրել էր ծանոթացնել մեզ, իսկ մյուսներին ծանոթանում էինք տեղում։ Բոլորն ակտիվորեն շփվում էին, իրենց շատ ազատ ու անկաշկանդ էին զգում, բացի Կոնգոյից եկած սևամորթ գրողից։ Նա մեզնից խեղճ էր, կանգնած էր մեկուսի, ամաչկոտ էր ու երկչոտ, ոչ մեկի հետ չէր շփվում։  Ես ու Համբոն հետը շփվելու փորձ արեցինք։ Համբոն հարցրեց՝ հնարավո՞ր է արդյոք, որ հեղափոխությունների ալիքը Կոնգո էլ հասնի։ Գրողն անգլերեն դժվարանում էր խոսել, նրա լեզուն ֆրանսերենն էր, հիմա էլ գերմաներեն էր սովորում։ Մենք մեզնից խեղճացած մարդ էինք գտել, մեզնից ավելի բռնատիրական երկրում ապրող, մեզնից ավելի վատ անգլերեն իմացող, ու հարցակոխ էինք անում։ Անգլերենի չիմացությունից չէր կարող լինել նրա խեղճությունը, քանի որ միայն մեզ հետ չէր այդպես ծուռվիզ։ Ուրեմն ինչի՞ց էր՝ հայրենքի «կլաս»-ի՞ց, թե՞ տաղանդի հզորությունից։ Դե, մենք սովոր ենք, որ տաղանդավոր մարդու մեջ պիտի խեղճություն լինի, և ինչքան տաղանդը շատ, այդքան խեղճությունը՝ մեծ։ Բայց հնարավոր է՝ շփոթում ենք համեստությունը խեղճության հետ։ Հայ ենք, չէ՞։ Մեր խեղճությունը ոչ հայրենիքի «կլասի» հետ կապ ուներ, ոչ տաղանդի։ Մեր խեղճության պատճառը դիցուք լվերն էին։

Մակեդոնացու պանդոկը

Ընթերցողը երևի աղոտ հիշում է, որ սերիալի հերոսները հեռավոր ու հեքիաթային Գրաց քաղաքում տառապում էին կենդանական աշխարհի անտեսանելի, խորհրդավոր ու արյունարբու ներկայացուցիչների ձեռքից, որոնց դեմ մղվող ամենօրյա պայքարում էլ անցնում էր նրանց մեղրամիսը։ Պայքարը հիմնականում արդյունք չէր տալիս, բայց մեր հերոսները չէին հանձնվում, որովհետև հանձնվելու իրավունք չունեին՝ պարտավոր էին փրկել երրորդ աշխարհի ներկայացուցչի պատիվը։ Նույն այդ ժամանակ արաբական աշխարհում սկսվել էր հեղափոխություների ալիքը, և մեր հերոսները երկընտրանքի մեջ էին. այդ ալիքի ավերածություններին հետևելու համար նրանք պիտի մնային տանը ու նստեին համակարգիչների դիմաց, մինչդեռ  զարգացած երկրի լվերը նրանց ստիպում էին քիմիական զենք կիրառել ու փախչել տնից։

Բայց սահուն անցնեմ առաջին դեմքի հոգնակի թվին, քանի որ, ինչպես հիշում եք, այդ հերոսները մենք էինք՝ տառապած հայ ազգի երկու հարազատ զավակներս՝ ամուսինս ու ես, որ հայտնվել էինք Ավստրիայում հայ գրականությունը ներկայացնելու առաքելությամբ և արդեն հասցրել էինք ծանոթանալ մի քանի արվեստագետների, որ գտնվում էին մոտավորապես մեր կարգավիճակում։ Նրանցից մեկն էլ ճապոնացի և Բեռլինում բնակվող Ասուզան էր, որ հրավիրել էր մեզ իր ծնունդին՝ ճապոնական ուտեստներ համտեսելու։

ՄԵԿՆԱՐԿՈՒՄ Է «ՄԵՂՐԱՄԻՍ» ՍԵՐԻԱԼԻ ԵՐԿՐՈՐԴ ԵԹԵՐԱՇՐՋԱՆԸ՝ այս անգամ իսկականից

«Մեղրամիս» բլոգասերիալի հարգելի ու շատ սիրելի ընթերցող, սերիալի հեռարձակումը վերսկսվում է։ Բայց նախքան այդ ուզում եմ ներողություն խնդրել այն անժամանակ ընդհատելու համար, ինչն այն ժամանակ ես բացատրեցի մեկ այլ ճամփորդությունից վերադարձած լինելու հանգամանքով և նոր տպավորությունների առատությամբ։ Գիտեք, որ մի քանի անգամ փորձեցի վերսկսել հեռարձակումը, բայց չկարողացա… Պատճառն իրականում  անակնկալ կերպով ինձ պաշարած հղիությունն էր, որը նույնպես մի յուրահատուկ ճամփորդություն է՝ իր տևողությամբ և մատուցած անակնկալներով համեմատելի թերևս միայն շուրջերկրյա ճանապարհորդության հետ։ Հաճախ հղիությունն ու ծննդաբերությունը հանդես են գալիս որպես ստեղծագործական պրոցեսի փոխաբերություն, թե իբր հեղինակը երկար ժամանակ իր մեջ կրում ու հասունացնում է ստեղծագործությունը, հետո երկունքի ցավերին համարժեք տառապանքով լույս աշխարհ բերում այն։ Կարող է նաև պատրանք ստեղծվել, թե հղիությունը չի խանգարում ստեղծագործելուն, քանի որ դրանք նմանատիպ և նմանաբնույթ վիճակներ են։

ԲՈՅ ԲՈՒՍԱԹՈՎ «Անտեսված գրողներ, "հալածված" գրողներ»

Հալածված հանճարների փառքի ուրվականը հետապնդում է հայ գրողներին: Չգիտեմ, թե որքանով է ճիշտ ընդունված տեսակետը, թե մեր բոլոր մեծ գրողները հալածվել ու հետապնդվել են, չքավորության մեջ են ապրել, բայց նրանց շարքերը լրացնելու հավակնություն ունեցող մեր ողջ ու անառողջ գրողների ցանկն օրեցոր մեծանում է: Չքավորության մասով մեր գրողները չեն ուզում նմանվել հալածված հանճարներին, բայց հերիք է մի հոդված, մի հարցազրույց տպվի նրանց մասին, որտեղ նրանք "ընդիմադիր են" երեւացել, մեկին "քննադատել" են, հերիք է մի պատմվածք կամ ոտանավոր գրեն, որտեղ մի "ազդեցիկ մարդու" վատ են ներկայացրել, հերիք է մի ընթերցողի նյարդայնացնի նրանց գրածը, եւ նա հայհոյանքներով անանուն նամակ ուղարկի` վերջ, սկսում են իրենք իրենց շուրջ մեծ ու փոքր սկանդալներ սարքել, իրենք իրենց փչել, փչել այնքան, մինչեւ պայթեն: 

«ՄԱՐԳՈ ՏՈՏԱՅԻ ՈԴԻՍԱԿԱՆԸ»

Մարգո տոտան սովորական հայ կին էր, որ մանկուց երազում էր ընտանիք կազմելու մասին։ Երբ լրացավ նրա երեսուն տարին, նա տագնապով հայտնաբերեց, որ իր կյանքի երազանքն իրականանալու մտադրություն չունի, եւ դիմեց փորձված, ավանդական միջոցի. ամեն առավոտ, լուսադեմին, երբ քաղաքը դեռ քնած էր, քնած էին եկեղեցու պահակը եւ ինքը՝ Տեր Աստված, նա ուղեւորվում էր եկեղեցի՝ առաջինը Աստծուն բարլուս անելու, քանի դեռ վերջինս խնդրանք կատարելու ուժն ու բարությունը չէր սպառել։ Բայց շուտով պարզվեց, որ շատերն են երազում ընտանիք կազմել՝ ապավինելով նույն ավանդական միջոցին։ Լարված մրցակցությանը դիմանալու համար Մարգո տոտան ստիպված էր լինում հերթ կանգնել լույսը չբացված, երբեմն էլ, երբ ընտանիք կազմելը դառնում էր օրակարգի անհետաձգելի հարց՝ եկեղեցին փակելու պահից՝ առաջ ընկնելով իր մրցակից-բախտակիցներից։ Տասնհինգ տարի շարունակ ցուցաբերած ամենօրյա, տքնաջան, անխոնջ եւ անբեկանելի համառության շնորհիվ Աստված վերջապես տեղի տվեց եւ անսաց Մարգո տոտայի աղոթքներին՝ նրան ուղարկելով ամուսին երեք երեխայի հետ։ Իրականացավ Մարգո տոտայի մանկական, կարելի է ասել՝ կյանքի երազանքը, եւ ինչպես լինում է երազանքների իրականացումից հետո, նրա հոգին պատեց խոր թախիծը, որի արմատավորմանը նպաստում էր մեկնարկած ճգնաժամային տարիքը։

+1+1+1+1+1+1+1+1+1…

Մենք քանդեցինք, կործանեցինք աշխարհը հին իր հիմից,

Կամքը մարդու ստեղծագործ կուտակեցինք մենք ի մի.-

Էլ ի՞նչ պատնեշ կարող է մեզ մեր ընթացքից բաժանել,

Երբ մեր ոգին բանտից անել անդարձ հանել ենք հիմի:

Ե. Չարենց

Երկու աղջիկ էին, մազերը խուճուճացրած, եղունգները բազմագույն ներկած, շորերը մանրակրկիտ արդուկած,ամեն ինչը տեղը տեղին, ինչպես ասում են` պատրաստի հարսնացուներ։ Դուրս էին եկել երեկոյան զբոսանքի, հնարավոր է՝ ամուսնության համար հարմար թեկնածու կպցնելու։ Ու այդպես՝ հոգով-մարմնով գերեվարվելու կազմ-պատրաստ, անցնում էին Ազատության հրապարակով։ Ջահելներ էին տեսել Թումանյանի արձանի շուրջը խմբված, թե պատվանդանի վրա կպցրած «1+» գրությամբ թերթիկներն էին հետաքրքրություն առաջացրել, մոտեցել էին պարզելու` ինչն ինչոց է:

«Մարադոնան և Ռոնալդինյոն» գրքի շնորհանդեսը

«Մեղրամիս» բլոգասերիալի սիրելի երկրպագուներ, ձեր ներողամտությունն եմ հայցում «Սերիալի» ընդհատման համար։ Ֆրանսիա կատարած այցից հետոֆիզիկապես, բարոյապես ու հոգեպես անզոր էի շարունակել Ավստրիա կատարած այցի մասին այս պատմությունը։ Բացի այդ զբաղված էի իմ նոր գրքի՝ «Մարադոնան և Ռոնալդինյոն» հեքիաթի հրատարակման, իրացման և ներկայացման հարցերով։ Եկող շաբաթվանից կվերականգնվի սերիալի հեռարձակումը՝ խոստանում եմ։
Իսկ այսօր՝ հունիսի 4-ին, ժամը 18.00-ին Անգլիական այգում (Սունդուկյանի անվան թատրոնի մոտ) տեղի կունենա այդ գրքի շնորհանդեսը։

Սա լեգենդար ֆուտբոլիստների կյանքի պատմությունը չէ, այլ ժամանակակից հեքիաթ՝ հիանալի պատկերազարդումներով։ Շնորհանդեսի ընթացքում գիրքը բացառապես վաճառվելու է, և արժեքը լինելու է 1000 դրամ։ Եթե դուք գիրք գնելու ցանկություն չունեք, կարող եք պարզապես գալ իրար տեսնելու ու լավ ժամանակ անցակացնելու։ Միջոցառման երկրորդ մասում ակնկալվում է քննարկում գրահրատարակչական հարցերի և Հայաստանում բիզնեսի հնարավորությունների մասին։ Ու քանի որ նստելու ենք խոտին, հորդորում եմ տոնական չհագնվել և ցանկության դեպքում վերցնել ծածկոցներ։
Սպասում եմ։

Փոստ 14. Ֆակ չըրչ

- Դուք պետք ա տեսնեք դա,- ասաց Իվանան,- դա խելագար վայր ա, սրանք այդ ոճն անվանում են «Ֆանտաստիկ ռեալիզմ», բայց դա ավելի ֆանտաստիկ է, քան հնարավոր է պատկերացնել։

Իվանան մի քանի անգամ գայթակղիչ նամակներ ուղարկեց՝ fucks church վերնագրով, որտեղ մեզ նորից ու նորից հորդորում էր այցելել այդ վայր։ Դուք պետք է դա անպայման տեսնեք՝ ասում էր, դա նման չի ոչ մի բանի։

Լուիսը խոստացել էր մեզ տանել այդտեղ իր մեքենայով։ Առավոտյան կողմ, փչելով դիխլաֆոսը, դուրս եկանք ու նստեցինք Լուիսի մեքենան։

- Զգացի՞ր՝ ինչ սառն ա,- ասաց Համբոն։ Նա անընդհատ լվերի տարածքային նվաճումների նշաններ էր որոնում։

Ես չզգացի, որ Լուիսը սառն է, և ընդհանրապես չէր խանգարի նրան մի քիչ սառը լինել, բայց հազիվ թե, Լուիսը՝ տեղով կրակ, ու նրա սառնությունը գիտաֆանտաստիկայի ոլորտից է։ 

Իսկ հիմա այն Թալ անունով գյուղի ու այն եկեղեցու մասին, որ այդպես ցնցել էր Իվանային և ուր մենք ուղևորվում էինք նրա խորհրդով։

«ՄԵՂՐԱՄԻՍ» սերիալի նոր եթերաշրջանը

«Մեղրամիս» սերիալի բոլոր երկրպագուներից ներողություն եմ խնդրում սերիալի հեռարձակման ընդհատման համար։ Մի քանի օր շարունակ BLOGGER-ը թույլ չէր տալիս, որ գրառում կատարեմ։ Այս գիշեր «Մեղրամիս» սերիալի նկարահանող խումբը (կենտրոնացած մեկ անձի մեջ) մեկնում է Փարիզ՝ պոեզիայի ինչ-որ միջազգային փառատոնի և կվերադառնա մայիսի 23-ին։ Այդ ընթացքում սերիալը չի կարող հեռարձակվել տեխնիկական և կազմակերպչական խնդիրների պատճառով, ինչի համար նախապես հայցում եմ ձեր ներողամտությունը։ Սակայն մայիսի 23-ից կսկսվի «Մեղրամսի» երկրորդ եթերաշրջանը՝ համալրված նոր հերոսներով ու զավեշտալի իրադարձություններով։ Բաց չթողնեք։ Կհանդիպենք մայիսի 23-ին, երկուշաբթի։

«Մեղրամսի» գլխավոր պրոդյուսեր՝ Արփի Ոսկանյան

Փոստ 13. Կարող է պատահի՝ մեզ հետևում են

Հերբերտն ամեն օր զանգում էր ու հարցնում. «Սիրուն քաղաք է, չէ՞, Գրացը»։ Ու ավելացնում էր. «Եթե վաղը չէ, մյուս օրն անպայման կգամ»։  Ասում էինք՝ Գրացը սիրուն ա, մենք լավ ենք, իսկ դու մի շտապի, երբ հարմար կլինի, էն ժամանակ էլ արի»։ Ընթերցման օրն այսպես թե այնպես պիտի գար, ինքն էր թարգմանիչը, և հասկացել էինք, որ ավելի շուտ չի էլ գալու, բայց այնուամենայնիվ մի քիչ լարված էինք, եկավ-եկավ… Չէ, մենք իհարկե կուզենայինք, որ Հերբերտը գա ու մնա մեր տանը, բայց… Կտրականապես դեմ էինք նրան լվերոց անելուն։ Լվերի երեսից մենք նույնիսկ բանգլադեշցուն չէինք կարողանում ճաշի հրավիրել։ Եվ ընդհանրապես ճաշի հավես չունեինք էլ , ամբողջ օրը դիխլաֆոս էինք շնչում, դա մեզ ուտելիք էլ էր, խմելիք էլ։ Մենք այնքան էինք տարված լվերով, որ ճաշի ժամանակ չէր էլ մնում։ Ես օրը երեք կամ չորս անգամ լվացք էի անում։ Ու հարդուկ։ Անկողինն օրը երկու անգամ փոխում էի։ Կարդացել էի համացանցում, որ մաքրությունը լվերի դեմ պայքարում ամենազորեղ միջոցն է։ Ավստրիա էի եկել, դառել էի իսկական տնական հայ կնիկ։ Տանը մի չտեսնված մաքրություն էր տիրում, ու ես մինչև հիմա չեմ կարողանում հասկանալ՝ էդ լվերը էդ մաքրությանը ոնց էին դիմակայում։

Փոստ 12. Իմպրովիզացիա Գրեգոր Զամզայի թեմայով

Ավստրիացի կամ ավելի ճիշտ` ավստրիական գրող Ֆրանց Կաֆկայի հերոսը մի առավոտ արթնանում է և տեսնում, որ վերածվել է միջատի։ Մենք միջատի չկերպարանափոխվեցինք, բայց երևի ավելի լավ լիներ կերպարանափոխվեինք, ցեղակիցների հետ շփվելը գոնե հեշտ կլիներ։

Post 11. Որ մարդը անասուն չի լինում, անասունն էլ ա մարդավարի ապրում

 - Մաքսը՝ մեր տնօրենը, հիվանդ է և չի կարող ընդունել ձեզ։ Հենց սկսի աշխատանքի գալ, ես ձեզ տեղյակ կպահեմ,- բառերը հատ-հատ արտասանելով՝ ասաց Լուիսը ու ծիծաղեց,- վայելեք ևս մի քանի ազատ օր, վայելեք հրաշալի եղանակը, վայելեք ձեր մեղրամիսը։

Երրորդ օրն էր, ինչ Գրացում էինք, բայց արդեն տնից դուրս գալու հավես չունեինք։ Ուզում էինք գիրք կարդալ, քնել, գրել։  Վատն էն էր, որ թեպետ երկու կոմպ ունեինք, ինտերնետը էլի մեկն էր, ու ինտերնետի համար էլի կռիվ էր։ Արդեն հասցրել էինք լուսանկարել քաղաքն ու նկարները գցել «Ֆեյսբուք»։ Համակարգչի մոտ նստած՝ նկարներն էինք դիտում։

- Հիմար ա,- ասաց Համբոն ինձ՝ չգիտես ինչի երրորդ դեմքով դիմելով,- քաղաքը թողած՝ քաղաքի նկարներն ա նայում։

Post 10. Թուրքի խանութ

Հորեղբորս հորդորով գնացինք ավստրիական խոզապուխտ գնելու։ Ավստրիայում ապրած ընկերուհիս զգուշացրել էր, որ կիրակի օրը խանութները փակ են, բայց մենք բոլորովին մտահան էինք արել նրա զգուշացումն ու կրակի օրը կանգնեցինք փաստի առաջ։  Սառնարանը դատարկ էր, մենք՝ սոված, խանութները՝ փակ։ Լավ էր՝ նույն ընկերուհիս տեղյակ էր պահել, որ կիրակի օը միայն «թուրքի խանութն» է բաց լինում, և մենք, գործի գցելով մեր ֆայմի գործակիցը, ճանապարհ ընկանք Մուրի մյուս ափ՝ էմիգրանտների թաղամասը։  Այստեղ պատկերը նույնն էր, ինչ Վիեննայի օդանավակայանում. Տարբեր գույնի, տարբեր ազգությունների մարդիկ՝ հաճախ իրենց ազգային տարազներով։ Ամեն անկյունում շաուրմայանոցներ ու քյաբաբնոցներ, որտեղից ծանոթ բուրմունքներ են տարածվում։ Եվ աղմուկ։ Աղմկոտ ժողովուրդ են էմիգանտները։ Էդ էն դեպքում, որ ստիպված են սուսուփուս ապրել։ Միգուցե սուսուփուս ապրելու պարտադրանքից են այդպես աղմկոտ։

Post 9. Եվրոպայի մշակութային մայրաքաղաքը

- Սիրուն քաղաք է, չէ՞, Գրացը,- հարցրեց Հերբերտը հեռախոսով։

- Շատ,- ասի,- բայց մեր անգլերենն է տգեղ։

- Բան չկա,- ծիծաղեց,- կգամ, կթարգմանեմ։ Եթե վաղը չէ, մյուս օրն այնպայման կգամ։

Լուիսն զգուշացրել էր. «Քաղաքում մոլորվելու դեպքում ասում եք՝ Շլոսբերգ։ Շլոս նշանակում է բանալի, բերգ՝ սար»։ Դա սարի ու ամրոցի անունն էր, որտեղ գտնվում էր մեր տունը։  Նաև ավելացրել էր՝ վայելեք մեղարամիսը մինչև երկուշաբթի։ Երկուշաբթի  ներկայանալու էինք գրասենյակ՝ տնօրենի հետ ծանոթանալու։  Երկու ազատ օր ունեինք ու դուրս եկանք թափառելու։

Post 8. Երկրներն իրենց մայրաքաղաքներով են տարբեր

Գրացի օդանավակայանում Լուիսը սպասում էր  վարորդի՝ Անդրեայի հետ։ Մեզ տեսնելուն պես Լուիսի դեմքին մեղավորության զգացում հայտնվեց։ Մի քանի անգամ նամակով զգուշացրել էր, որ Գրացում շատ ցուրտ է։ Ու չնայած մենք նայել էին «Գուգլ»-ում Գրացի ջերմաստիճանն, ու այն երևանյան ջերմաստիճանից հաստատ բարձ էր, Լուիսի հորդորով այնքան տաք էինք հագնվել, որ նույնիսկ Երևանում էինք շոգում։

- Երևանում ձյուն լինո՞ւմ է,- հարցրեց Լուիսը։

- Սովորաբար հա, բայց էս տարի դեռ չի եղել։

- Մեզ մոտ էլ է սովորաբար լինում,- ասաց մեղավոր։

Պատկերացրել էր երևի, որ մենք անապատից ենք գալիս։ Եվրոպացու համար աղքատ եկիրը պիտի շոգ լինի։ Ինչքան հարավ, ինչքան շոգ, էնքան՝ աղքատ ու հետամնաց։

Միտինգ էր, հոգվույս կիրակի

«Մեղրամիս» սերիալի սիրելի երկրպագուներ, տոն և սուգ օրերին սովորաբար դադարեցվում է ամենօրյա հաղորդումների հեռարձակումը, և եթեր են գնում հատուկ հաղորդումներ։ Ու քանի որ այսօր միտինգ էր, իսկ ես չէի կարող հետ պահել ձեզ ձեր քաղաքացիական պարտքը կատարելուց, ուստի այսօրվա սերիան ինքնաբուխ կերպով հետաձգվեց։
Հայցում եմ նրանց ներողամտությունը, ում համար օրը տոն չէր։ Եվ հույս ունեմ, որ առաջիկայում... Հույսեր ունեմ՝ կարճ ասած։

Post 7. Հարսանեկան ճամփորդություն

- Ավստրիայի ու ավստրիացիների անունից թույլ տվեք ներողություն խնդրել ձեզ այդ բյուրոկրատական քաշքշուկի մեջ ներքաշելու համար,- ասաց Հերբերտը՝ առանց նույնիսկ իմանալու դեսպանատուն կատարած մեր այցերի և դեսպանատան աշխատակիցների հետ ունեցած զրույցների մասին,- տարիներ առաջ, երբ մեզ մոտ իշխանության էր եկել նացիստական կուսակցությունը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, ով այն ժամանակ Հայաստանի նախագահն էր, կատակով ասաց ինձ. «Ցանկացած պահի կարող ես դիմել և Հայաստանում քեզ քաղաքական ապաստան կտանք»։

Մենք քաղաքական ապաստան չէինք խնդրում, գնում էինք իրենց հրավերով, ու նրանք, ովքեր հետևում են այս պատմությանը սկզբից, գիտեին, որ մեզ չեն մերժելու։ Նախադասությունը, որով ավարտել էի նախորդ սերիան, սերիալներում օգտագործվող ու բավականին ծեծված հնարք էր, որով ուզում էի հետաքրքրված պահել ընթերցողին դեսպանատան այս ձանձրալի պատմությունից հետո։ Անհավատալի էր, բայց փաստ՝ մենք այլևս դեսպանատուն չէինք գնալու։

Post 6. Ինքնաբուխ հանրահավաք Դղյակի դարպասի մոտ

Պատկերացնում եմ՝ ինչ աստիճանի եք հոգնել դեսպանատան մասին իմ այս պատմությունից, բայց հավատացնում եմ ձեզ՝ սերիալի ժանրի թելադրանքով չէ, որ այսքան երկարացնում եմ։ Նախապես որոշել էի դեսպանատուն կատարած մեր երեք այցելությունները պատկերել մի սերիայում, բայց գործնականում դա անհնար եղավ։ Ու հիմա պատկերացրեք, թե ինչքան էինք հոգնել մենք այս անվեջանալի հարցուպատասխանից։ Ես չէի պատկերացնում, որ այն մի օր ավարտվելու է և, ինչն է զարմանալի՝ թեպետ տեսականորեն գիտեի արդեն, որ մեր երրորդ այցը վերջինն է լինելու, բայց  չէի պատկերացնում մեր կյանքն առանց դեսպանատան աշխատակիցների, անհեթեթությամբ անգերազանցելի հարցերի, նվաստացման։ Եվրոպա կատարելիք այցը ինձ ամենևին չէր հետաքրքրում։ Ինձ հետաքրքրում էր բացառապես դեսպանատուն կատարելիք այցը, քանի որ այդպես ես լիուլի ճանաչում էի և Եվրոպան, և Եվրոպայից շատ ավելի կարևոր մի բան՝ հսկման ու պատժի անփոփոխ էությունը, որ թեպետ ըստ եվրոպական մտքի` վերջին հարյուրամյակներում ենթարկվել էր էական փոփոխության, սակայն այդ փոփոխությունն ըստ ամենայնի անդրադառնում էր միայն եվրոպացիների վրա։

Post 5. Այց երկրորդ

Դեսպանատան շեմին երեք ժամ անցկացնելուց հետո մենք, ինչպես և կարելի էր սպասել, հիվանդացանք և, ի վիճակի չլինելով վեր կենալ անկողնուց, էլ ուր մնաց՝ տնից, պահանջվող փաստաթղթերի պատճենումն ու հարցաթերթիկի լրացումը թողեցինք վերջին օրվան։ Այնպես որ, նոտարական թարգմանիչը չէր սխալվել իր հաշվարկի մեջ։ Բայց մենք էլի նրան չդիմեցինք, թեպետ հարցաթերթիկները պիտի լրացվեին անպայման գերմաներեն։ Ի դեպ, անգլերենի հանդեպ ցուցադական անհանդուրժողականությամբ հայտնի Ֆրանսիան նման պահանջ չի դնում և թույլ է տալիս, որ հարցաթերթիկները լրացվեն անգլերեն։  Հարցաթերթիկը լրացել օգնեց մեզ մեր Ռուզան Մարտունին։

Post 4. Ազատությո՜ւն՝ գոչեցի...

Որպեսզի չստացվի, թե ես Լուիսին իմ նամակով շշեցի, ու նա չգտավ ինչ պատասխանել, մեջբերեմ նրա պատասխանը.

«Սիրելի Արփի,

Ես հասկանում եմ Ձեր վրդովմունքը, սակայն ես չեմ այդպես մտածում, այլ «Նրանք»

Հարգանքներով՝ Լուիս»։

Ես հիշեցի մեր նոտարներին, կադաստրի աշխատողներին, պետական չինովնիկներին և ասի՝ դե, հա, ի՞նչ անի խեղճ Լուիսը, բյուրոկրատները մի առանձին ազգ են, որ իշխում են մարդկության վրա։ Իրենց մայրենին էլ ունեն՝ բյուրոկարտեենը, որ ինչ լեզվի տառերով էլ գրված լինի, մարդկանց սարսափահար է անում։ Այդ ժամանակ ինձ թվաց՝ «Նրանք» բյուրոկրատներն են, բայց դեսպանատուն գնալուց հետո մեծատառով գրված ու չակերտավոր բառի դերանվան իմաստը փոխվեց։

Post 3. Աշխարհի կենտրոնը

Ավստրիական հեռուստաընկերությունը հետաքրքրվել էր անթոլոգիայով ու, ռեպորտաժի առիթը բաց չթողնելով, Հայաստան էր գործուղել իր լրագրողին՝ Հիմոգենային։ Ես չգիտեմ՝ ինչի Հիմոգենան սիրեց մեզ. անթոլոգիայում տպված մեր պատմվածքնե՞րն էին դուր եկել նրան, թե՞ հարցազրույցի ընթացքում արտահայտած մեր մտքերը։ Միգուցե ազդել էր Հ1-ից վարձած նկարահանող խմբի անդամների զայրույթը, որ նրանք չէին կարողացել զսպել մոնտաժի ժամանակ, ու ասել էին, որ երկրի վիճակի մասին խոսելիս մենք խիստ խտացրել ենք գույները։ Այդ մասին ասաց Հիմոգենան հաջորդ օրը Գեղարդի ճանապարհին։ Մինչև ուղնուծուծը ընդդիմադիր Ռուզան Մարգունին թարգմանեց Հիմոգենայի մտահոգությունը. «Հիմա ձեզ էլ ավելի բարդ կլինի աշխատանք ճարելը»։  

ՎԹԱՐ

«Մեղրամիս» բլոգասերիալի հարգելի ընթերցողներ, տեխնիկական պատճառներով սերիալը բլոգում կտեղադրվի կեսգիշերից հետո։ Հայցում եմ ձեր ներողամտությունը։

Post 2. Գրողների աստվածը

Ե՞րբ ենք մենք զգում Աստծո ներկայությունը մեր կյանքում։ Երբ մեզ հետ կատարվում է մի բան, որին, կարծում ենք, արժանի չենք։ Մեծ մասամբ դրանք դժբախտություններն են, քանի որ մարդկանց մեծամասնությունը հակված է գերագնահատելու իր արժանիքները։ Բայց  լինում են նաև երջանիկ պատահարներ, ու մարդը չի կարողանում հասկանալ, թե իր որ սխրանքի համար է այդպես շռայլորեն պարգևատվում։ Իմ կյանքում այդպիսի անաշխատ հաջողություններ շատ-շատ են եղել, և ես միշտ մի տեսակ անհարմար դրության մեջ եմ հայտնվել։ Ոնց որ մի անծանոթ մարդ քեզ թանկ նվեր անի։ Հրաժարվելն էլ սիրուն չի, վերցնելով էլ մի տեսակ պարտքի տակ ես ընկնում։

Post 1. Ամուսնական կյանքի առավոտը

Առավոտ է։ Ամուսնական կյանքի լուսապայծառ առավոտներից մեկը։ Արևի առաջին ճառագայթների ներքո փայլում է Համբարձումի ճակատը։ Նա դեռ պատված է երազների թանձր մշուշով, որոնք դիտել ես չեմ կարող, ուստի հնարավորինս անձայն վեր եմ կենում անկողնուց, անցնում կողքի սենյակ, միացնում համակարգիչը։ Ժամը 16.01 է։ Կամ 15.23։ Դա կարևոր չի։ Կարևորը՝ դուք հասցրեցիք նկատել, որ վաղուց արդեն առավոտ չէ, բայց ես չեմ արթնացնում ամուսնուս, որպեսզի անարգել թափառեմ սոցիալական կայքերում ու համացանցի անծայրածիր տիրույթներում, իմանամ՝ ինչ են գրում ինձ իմ ընկերնեը, ինչ է կատարվում աշխարհում և այլն։ Նույն կերպ վարվում է իմ սիրելին, որովհետև քանի դեռ մեզնից մեկը քնած է, մյուսն ունի ինտերնետից օգտվելու հնարավորություն։ Ընկերներիցս մեկը մեզ նոթբուք նվիրեց, որպեսզի կաողանանք աշխատել՝ առանց իրար խանգարելու։ Բայց միայն մի նոթբուքն է միացված համացանցին, և այդ համակարգչի համար մեր տանը արյունոտ մարտեր են տեղի ունենում

«ՄԵՂՐԱՄԻՍ»՝ նոր սերիալ։ Հետևեք իմ բլոգի եթերում։

Երբ օրաթերթի համար գրեցի իմ հարսանիքի պատմությունը, չէի պատկերացնում, որ այն այդքան ընթերցող կունենա։ Քաղաքական նորություններ փնտրող ընթերցողին ի՞նչ պիտի հետաքրքրեր ինչ-որ մի՝ թեկուզև մեր ոչ չաղ, ոչ էլ հայկական հարսանիքի պես հարսանիքը (տես նախորդ գրառումը)։ Բայց նյութս երկու ամիս դուրս չէր գալիս ամենաընթերցվողների ցուցակից, մինչդեռ քաղաքական ինտրիգները նույն ցուցակում փոխարինում էին մեկը մյուսին։ Այսինքն՝ մեր օջախապաշտ հասարակության մեջ մասնավոր երջանկության թեման հանրային դժբախտության թեմայից պակաս վարկանիշային չէ։ Այդ պատճառով էլ որոշեցի շարունակել այս պատմությունը, չնայած հարսանիքը տրաֆարետայնորեն ֆինալ է և ոչ թե սկիզբ։

Մեր ոչ չաղ, ոչ էլ հայկական հարսանիքը

- Դա կարող էր լինել միայն Հայաստանում,- ասում ենք մենք։
- Դա կարող էր լինել միայն ձեզ հետ,- ասում են մեր ընկերները՝ համարելով, որ երկու գրողի համատեղ կյանքը պիտի որ առնվազն կինո լինի։

ՊՈՄՊԵԻ ՎԵՐՋԻՆ ՕՐԸ 

Հայաստանում աղջիկներն ուզում են ամուսնանալ, իսկ տղաներն ազատ սեքս են ուզում, եւ հաճախ իրենց ցանկությունների իրականացման ճանապարհին նրանք շահարկում են սերը։ Բայց աղջիկների համար սիրո միակ անառարկելի ապացույցը ամուսնության վկայականն է մնում, իսկ տղաների համար՝ ազատ սեքսի պատրաստակամությունը։ Արդյունքում սերը մնում է անապացույց, ցանկությունները՝ չբավարարված։ Մեր դեպքում ամեն ինչ այլ էր, մենք սիրո մասին ընդհանրապես չէինք խոսում, սիրո ապացույցներ չէինք փնտրում, չորս տարի իրար հետ էինք, մեզ լավ էր իրար հետ, ու երեւի հենց դա է սերը։ Բայց հարաբերությունները հասունանում են, եւ գալիս է մի պահ, երբ դրանք փոփոխվելու անհրաժեշտություն են զգում։ Եթե մենք ամուսնացած լինեինք, կբաժանվեինք, բայց մենք ամուսնացած չէինք, բաժանվել չէինք կարողանում, եւ մեզ մնում էր ամուսնանալ։

ԴԻՄՈՒՄ

Ծնողներիս, բարեկամներիս,
ընկերներիս, հարևաններիս,
սիրածներիս, ընթերցողներիս,
քննադատներիս, տառապյալ
ազգիս ու Տեր Աստծուն

անորոշ գործունեությամբ զբաղվող, 

հիմնավոր կացարան չունեցող, 

ինքնությունը չճշտած անձից

ԴԻՄՈՒՄ

Հանկարծակի վրա հասած դժբախտության պատճառով խնդրում եմ ազատել ինձ խրատաբանությունից, պատվիրաններից, տրտունջներից, պահանջներից, բողոքներից, խանդի տեսարաններից, ազգային գաղափարներից։ Ես էլ չեմ ուզում կաշվիցս դուրս գալ ձեր չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Ես էլ չեմ ուզում գլուխկոնծի տալ ձեզ զվարճացնելու համար։ Ես էլ չեմ ուզում տառապել ձեզ երջանկացնելու համար։ Ես հոգնել եմ, ես խելագարվել եմ, ես ընկել եմ մեքենայի տակ, ես ճառագայթահարվել եմ, ես տառապում եմ արյան քաղցկեղով, ես արդեն մեռել եմ, ես պաս...
Կանխավ շնորհակալ եմ։

Դիմող՝ Արփի Ոսկանյան

Ամսաթիվ՝ 01.03.2000 թ.




«Ծիկ» գրքից

Ճեպագրեր Ավոյի դիմանկարի համար

Ինքնադիմանկար, 2005

Ես ուզում եմ պատմել նկարիչ Ավետիք Ալավերդյանի մասին, ով իմ ընկերն է։ Կարելի էր, իհարկե, դա անել՝ առանց նշելու ընկերության հանգամանքը, բայց չեմ ուզում խաբած լինել ընթերցողին. հնարավոր չէ ընկերոջ մասին գրել, ինչպես շարքային ծանոթի մասին։ Առհասարակ, շատ դժվար է ընկերոջ մասին գրելը։
Վաղուց եմ ուզում գրել Ավոյի մասին։ Քանի դեռ միայն գրող էի, ուզում էի պատմվածք գրել, ու ոչ մի կերպ չէր ստացվում։ Հիմա, երբ փորձում եմ նաեւ լրագրող դառնալ, որոշեցի, որ կարող եմ ակնարկ գրել։ Ճիշտ է, ակնարկը չի հավակնում անմահության եւ չի կարող իմ ընկերոջ պատկերը հասցնել ապագայի մարդկանց, որովհետեւ թերթում տպագրվածը թիթեռի պես մեկ օր է ապրում, բայց այդ մեկ օրը՝ այս օրը, ամենակարեւորն է՝ եւ ոչ միայն այն պատճառով, որ այսօր գրող մարդը պիտի գրի այսօր ապրող մարդկանց մասին ու համար, այլ նաեւ այն պատճաով, որ այսօր իմ ընկերոջ ծննդյան օրն է։

ԿԱՐՄԻՐ ԳԼԽԱՐԿՈՎ ԳԱՅԼԸ

Կարդացեք  պատմվածքը 

Արփի Ոսկանյանի ՉԻ ՎԱՃԱՌՎՈՒՄ գրքում։ 

Շուտով՝ վաճառքում։

«ԱՆՏԵՐՈՒԴՈՒՍ»-ի շնորհանդեսը Կետիկնոցում

(ԳՐՔԻ ՇԱՊԻԿԻ ՏԵՔՍՏԸ)

Նախաբաններն ու վերաջաբանները լինում են երկու տեսակի՝ նրանք, որ գրում են գրականագետները, հրատարակիչները, կազմողները, թարգմանիչները, այլ «հեղինակավոր» մարդիկ, ովքեր հանդես են գալիս հեղինակի կամ ստեղծագործության ընտրյալ մերձավորի բարձունքից, և նրանք, որ գրում են իրենք՝ հեղինակները։ Երկրորդը չափազանց հետաքրքիր է հոգեվերլուծության տեսանկյունից, քանի որ հեղինակն ինքն է հանդես գալիս իր ընտրյալ մերձավորի դիրքերից, արդեն ոչ թե իբրև հեղինակ, այլ իբրև հեղինակություն։ Նա փորձում է ընթերցողին հանձնել հենց այն դռան բանալին, որով կուզենար, որ մուտք գործեին իր աշխարհ։ Լրացնող, պարզաբանող, շտկող, մեկնաբանող այդ տեքստերի գլխավոր նպատակն է աղավաղել, կոծկել, թաքցնել ճշմարտության առկայծումները, որ թվում են կուրացուցիչ ու վախեցնում, քանի որ ստեղծագործությունը միշտ չէ, որ հասկանալի ու ենթակա է լինում հեղինակին։ Այդ պատճառով նախա(վերջա)բան գրելու ցանկությունը վկայում է ոչ այնքան ստեղծագործության միջոցով ասելիքն արտահայտելու անկարողության մասին, որքան այդպիսի առկայծումների առկայության։

Չճեղքելով ալիքները

դեռ կողքին ես գրկած քնած ես
իսկ նա հուդայաբար կասկածում է
ճգնում գաղտնալսել մտքերդ
դու նա՞ ես թե ուրիշին սպասի

մինչև վերջին մանանեխի հատիկ
հավատը քամուն տված էդ աղջիկը
մտքում արդեն քեզ մատնում է
արագ մոռացության

թոթափած կասկած ու հույս
ընդմիշտ զիջած իր տեղը քո կողքին
դին ալիքներին հանձնած
լողում է

էլի հրաշք չեղավ


ապագայում գոնե կիմանա
էս անգամ էլ հավատը չհերիքեց


2007

ոչ շարքային բանաստեղծություններ

ՑՈՒՆԱՄԻ ԱՆԿԱՊ ՏԵՂԸ


Մի երկու մխտառ օրում
տատ կորցրի,
նոր սիրած տղամարդ,
երկու-երեք ընկեր,
ծամող ատամ,
հավասարակշռությունս...

Դեռ ոչինչ, երբ մարդ ունեցածն է կորցնում.
բայց որ չունեցածդ ես կորցնում,
կրկնակի վիրավորական է։

12.05.06թ.



ԱՌԱԿ ԱՆԱՌԱԿՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Սերմնացանը հողին սերմ է պահ տալիս,
կատուն՝ կղանք,
շունը՝ ոսկոր,
թաղման թափորը՝ դի։

Չնայած առակին վայել հագուկապին՝
այս բանաստեղծությունը ոչնչի չի հանգում,
առավել ևս՝ ճշմարտությանը.
այն կատարելապես անիմաստ է։


30.05.06թ.

ՀԻՆ-ԲԱՐԻ ՀՅՈՒՐԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ՝ ԺԱՄԱՆԱԿԱՎՐԵՊ ԵՎ ԱՄԵՆԵՎԻՆ ՈՉ ԱՆՎՏԱՆԳ

Սկզբում սերն է գալիս,
հետևից՝ ավել, ժավել, լուգա, լողակ
ու մաքրության այլ պարագաներ վաճառողները,
հետո հարևանուհին է գալիս՝ սուրճ խմելու,
լույսի, ջրի ու գազի մարդիկ իրար հետևից,
մուրացկաններ՝ օժտվածության տարբեր աստիճանով,
անկապ երեխաներ են գալիս,
ծնողներ՝ որտեղից-որտեղ,
հանկարծ սկսում է ճաշի հոտ ու լացի ձայն գալ,
ապա լացն ինքը, ծիծաղը լացի վրա,
հետո՝ հարբեցող ընկերներ,
արաղի հոտ առած հիսուն տարին,
բոբոների դերակատարներ ճերմակ տենդի համար,
գոդոների գործակալներ՝
փրկության տարբեր պրոյեկտներով,
վերջապես հնձվորներն են գալիս
ու հնձում եղած-չեղածը։

Այ սենց՝
սխալվեցիր, դուռը բացեցիր՝ քաքն ընկար։

 2004


«Անտերուդուս» գրքից

ՓԱՓՈՒԿ ԽԱՂԱԼԻՔ

Երբ գրկես ինձ, ինչպես մահից առաջ՝

աչքերիդ առջևով անցնելու է մանկությունդ.
արգելված շոկոլադը պահարանում,
արգելված մայրդ հորդ ծոցին,
արջուկը՝ մթության մեջ քեզ սեղմվող,
փափուկ ու տաք, ինչպես մորդ մարմինը…
Ու էլ չես քնելու առանց ինձ,
ոտքերդ խփելու ես հատակին,
գլուխդ պատերով ես տալու,
պահանջելու ես ինձ, բղավելու ես։
Գիշերները քնքշանքի դասերն ես կրկնելու,
ցերեկները պարպելու ես վրաս
մանկական դաժանությունդ։
Խոշտանգված, անդամահատ, արյունլվիկ,
խանդակաթ սիրուց քրջոտած,
որպես քո անկողնու մշտական բնակիչ՝
ավելի անդավաճան, քան մայրը,
ավելի անկենդան, քան խաղալիքը,
ես երբեք, էլ երբեք թույլ չեմ տա,
որ մեծանաս։

03.10.05թ.

«Անտերուդուս» գրքից

ՈՆՑ ՈՐ ԹԵ ՑՐՏԵԼ Է ՄԻ ՔԻՉ

Հարևաններս չեն խնայում վառելիքը

ավելի շատ ու ավելի բարձր են խոսում

ավելի հաճախ գոռում ու ծիծաղում են

թռվռում ծեծում ջարդում պատերը

տաքանալու համար կարոտում եմ

նրա չորուկ մարմինը չհասցրի գրկել

Էլ չեմ կարողանում տխրել թեպետ

պատուհանից այնկողմ ցեխոտ անձրև է

և սովորականից շատ ծուխ է լցվում տուն

և մահը թերթ է կարդում կողքիս

և լույսը չի բացվում արդեն քանի օր

անշարժ հայացքս առաստաղին հառած

մտածում եմ զվարճալի բան է

տխրությունը։


16.12.05թ.

ՄՆԱՅՈՒՆ ԱՐԺԵՔՆԵՐ

Ես կավ եմ՝ անձև զանգված,
հլու անձրևին, արևին, քամուն, մատներին,
ամեն ոք կարող է վրաս թողնել իր ոտնահետքը,
ժամանակն այն անպայման կլվանա,
վերցրու ու ծեփիր ինձնից քո
դժբախտությունը։

09.10.2004թ.